Staropolski

Zobaczmy przykłady wyrazów staropolskich, które zniknęły. Niektóre są urocze. Może warto do nich wrócić.

Bieganie, biegaczka – biegunka.

Ciekączka – biegunka.

Bydlić – mieszkać, przebywać.

Dojutraszek, dojutrek – 1) człowiek, mający jutro umrzeć; 2) odkładający wszystko do jutra.

Dopytki – badanie, śledztwo.

Draźnięta – sutki.

Dziamdzia – rozlazły w mowie.

Fijałka – fiołek.

Fircyfuszki – włosy poskręcane, pukle.

Futrowizna – podszewka.

Gębuś, gębusiek – ulubieniec, pieszczoch.

Goliłeb – golibroda, balwierz.

Gorzałkoś – pijak.

Nadbaba – prababka.

Naśmieszyć sobie – pocieszyć się.

Niedogodek – ten, któremu trudno dogodzić, grymaśnik.

Niemówiątko, niemówniątko – niemowlątko.

Nocliczek, noclik – szlafrok.

Nocownik – złodziej nocny.

Obiecadło – abecadło, alfabet.

Oczynki – oczy.

Odbawiać, odbawić – zbawić, wybawić od czego.

Oddana – żona ślubna.

Odebrać się – oddalić się, odejść.

Odetkać się – oddalić się na chwilę, odłączyć się, odbiec.

Odgniewany – ułagodzony, udobruchany.

Odlew, na odlew – lewą ręką.

Odmianek – kłamca.

Odpłatki – opłaty.

Odprawka – rozgrzeszenie.

Odśmiech – odpowiedź szydercza na drwiny.

Odzianka – suknia, ubranie.

Ojcowicek – syn zamożnych kmieci, jeszcze żyjących.

Opiekalniczy – opiekuńczy.

Opleśniak – stary skąpiec.

Ostrożnik – stróż, strażnik.

Oszalić – wprawić w szał, nabawić szaleństwa.

Otoczyświat – ocean.

Papa – papież.

Paskudować – psuć, robić szkodę, przeszkadzać; kraść.

Piątydziesty – pięćdziesiąty

Pieluch – plotkarz.

Pieniężnik – 1) człowiek bogaty, kapitalista; 2) wekslarz, bankier.

Pobratek – potomek po bracie.

Pobydlić – pobyć, pomieszkać.

Pocałusować – całować.

Pochwalić się na kogo – odgrażać się komuś.

Pochwalnia – modlitwa.

Poćpać, poćpić – cisnąć, rzucić.

Podłaziny – pierwsze zaloty.

Pogębek – policzek.

Pojadłobić się – pomartwić się, poirytować się.

Pojedynak – nieżonaty, kawaler.

Pokłopotać się – pogniewać się, pokłócić się, poróżnić się.

Pomarlisko – cmentarz, pustkowie.

Ponocnica – praca nocna, ślęczenie po nocach.

Popchnica – szuflada.

Popiśnik – spisujący, opisujący.

Posiłkownik – dający posiłki, sprzymierzeniec, sojusznik.

Posłusznica – zakonnica, nowicjuszka.

Pościałka – pościel.

Pozimek – wiosna.

Półdruga – półtora.

Półrodzic – 1) ojczym; 2) ojciec przybrany, opiekun.

Półsiostra – 1) siostra przyrodnia. Córka jednego z rodziców z poprzedniego związku. W przeciwieństwie do sióstr przyrodnich półsiostry miały jednego wspólnego rodzica, były więc krewnymi, a nie powinowatymi; 2) młodsza zakonnica.

Przeciwek – miejsce, mieszkanie naprzeciw będące, przeciwna strona ulicy.

Przedbaba – prababka.

Przedziadka – prababka.

Przefurmanić – wziąć towar za towar.

Przejrzysko – zwiedzenie, przegląd.

Przeproszka – zaprosiny.

Przestraszek – zdrobniałe od słowa „przestrach”.

Przyciemka – daszek na lampę.

Przyjacielić się – przyjaźnić się.

Przytocznik – cudzysłów.

Przytrafina, przytrafunek – przygoda, przypadek, zdarzenie.

Psocić się – oddawać się nierządowi, cudzołożyć.

Pupek – pępek.

Rozboleć się – rozchorować się.

Ruchające mienie – mienie ruchome, ruchomości czyjeś.

Smrodnik – tyłek, zadek.

Spirytusek – diablik, zły duch domowy, chochlik.

Stawinoga – ludowa nazwa chleba, jako posiłku stawiającego człowieka na nogi.

Tatek – tata, ojczulek.

Tatuśkować – robić, postępować jak tatuś, naśladować ojca.

Wykrętniczek – krętacz, matacz, człowiek przebiegły.

Wystawniczek – człowiek lubiący się pokazać, afektowany, elegant.

Wytrzęsikufel – wydmikufel, moczymorda, opój.

Zaguzikować – zapiąć na guziki.

Zapłatka – zapłata.

Zdechnąć na co = umierać, przepadać za czymś (zdechł na pieniądze, na łakocie, na nowiny).

Michał Leszczyński